“Mâm cơm tri ân các Vua Hùng” - phát huy giá trị di sản Tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương
Tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương của người Việt có từ hàng ngàn năm nay đã trở thành một bản sắc văn hoá trong đời sống tinh thần của người Việt với triết lý “Con người có tổ có tông”, là điểm tựa tinh thần bền vững, cố kết cộng đồng dân tộc. Giỗ Tổ Hùng Vương nhằm giáo dục đạo lý truyền thống tri ân công đức tổ tiên, gắn kết các thế hệ con cháu về cùng một cội nguồn, sống hoà hợp. Việc duy trì và phát huy “Mâm cơm tri ân các Vua Hùng” vào ngày 10/3 âm lịch để tưởng nhớ công đức tổ tiên chung của cả dân tộc, đồng thời phát huy vai trò của cộng đồng trong bảo tồn và phát huy giá trị di sản Tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương.
Ảnh tư liệu gia đình nhà ông Nguyễn Văn Thực chuẩn bị mâm cơm thắp hương tri ân các vua Hùng (ngày 10/3 âm lịch năm 2023)
Trên vùng Đất Tổ, tín ngưỡng thờ cúng tổ tiên được “phát triển” thành tín ngưỡng thờ Quốc Tổ, cả dân tộc Việt Nam tự ý thức về việc mình là có chung một nguồn gốc, một khu mộ Tổ và có chung ngày giỗ Tổ để thực hành những nghi lễ thờ cúng và tưởng niệm Vua Hùng - vị Quốc Tổ chung của cả quốc gia, dân tộc.
Trong dòng chảy sâu thẳm tâm linh của người Việt Nam, các Vua Hùng là thánh nhân, là người có công dựng nước, là thần linh bảo vệ cho cả cộng đồng. Cứ mỗi dịp tới ngày Giỗ Tổ mồng 10 tháng 3, tất cả những người con đất Việt trên khắp thế giới đều hướng về ngày lễ chung toàn dân tộc - ngày lễ Giỗ Tổ Hùng Vương. Có một nghi lễ không thể thiếu trong tín ngưỡng thờ cúng tổ tiên dù là ở gia đình nhỏ hay lễ trọng của dân tộc thì việc dâng lễ vật lên ban thờ trong đó có mâm cơm là một nghi lễ vô cùng quan trọng của người Việt. Mâm cơm cúng giỗ có quy mô vượt lên trên một mâm cơm bình thường, nó thể hiện sự thành kính của người sống với người đã khuất cũng như nhằm tri ân với tổ tiên.
Mỗi vùng miền có thể sẽ có một cách thức chuẩn bị, bày trí mâm cơm cúng theo phong tục riêng biệt nhưng ý nghĩa của mâm cơm cúng tổ tiên bao đời vẫn vậy, ngàn năm chưa từng đổi thay. Mâm cơm cúng Vua tổ cần có những món cơ bản là: Bánh chưng, bánh giầy và cơm tẻ. Món bánh chưng, bánh giày là 2 sản vật thời kỳ Hùng Vương tượng trưng cho sự sinh sôi nảy nở của muôn loài. Cơm tẻ cũng do Vua Hùng dậy dân cấy lúa mà ra, là lương thực hàng ngày, nên trong mâm cỗ có nếp, có tẻ cũng như có âm có dương đầy đủ sẽ sinh sôi. Bát nước chấm đặt giữa mâm hình tròn với 4 bát cơm đặt 4 góc mâm, tượng trưng cho trời đất vũ trụ, mà con người dù ở cõi âm hay dương đều có cuộc sống trong đó.
Thông qua việc duy trì “Mâm cơm tri ân các Vua Hùng” đã góp phần nâng cao nhận thức trong cộng đồng dân cư cùng hướng về ngày Giỗ Tổ. Đồng thời, giáo dục con cháu nhớ vệ cội nguồn của dân tộc, về niềm tự hào là người dân Đất Tổ. Vì vậy UBND xã kính đề nghị toàn thể bà con nhân dân tiếp tục phát huy và duy trì “Mâm cơm tri ân các Vua Hùng” vào ngày 10/3 âm lịch để tưởng nhớ công đức tổ tiên chung của cả dân tộc, đồng thời phát huy vai trò của cộng đồng trong bảo tồn và phát huy giá trị di sản Tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương.